Галиәсгар Камалның «Беренче театр» әсәренә анализ.
Скачать:
Предварительный просмотр:
Галиасгар Камал “Беренче театр” әсәренә анализ
Жанры: комедия: тормыштагы һәм көнкүрештәге тискәре күренешләрдән көлеп, кешеләргә көлкеле якларны күрсәтеп иҗат ителгән сәхнә әсәре.
Конфликты: пьесаның үзәгендә искелек белән яңалык арасындагы тартыш ята. Каршылыкның бер ягында – театр куйдыртмаска йөрүче Хәмзә бай, икенче ягында балалары, якыннары тора. Каршылыкның төп сәбәбе – беренче театр куелу.
Вәли – Гафифә, Вәли – Биби, Хәбибрахман – Факиһә, Биби – Факиһә, Биби – Фатих, Биби – Хәмзә бай арасында чыккан ярдәмче каршылыклар бу геройларның холык-фигылен, дөньяга карашын ачарга ярдәм итә.
Тема: беренче театр куелу.
Проблемасы: искелек һәм яңалык арасындагы тартыш.
Идея: яңалык, нинди генә киртәләргә очрамасын, барыбер җиңеп чыга.
Экспозиция: беренче тапкыр татарча театр буласын белеп, Хәмзә байның балалары, якыннары театрга барырга әзерләнәләр, ә Хәмзә бай үзе театрны булдырмаска тырышып йөри. Вәли-Гафифә, Вәли-Биби, Хәбибрахман-Факиһә, Биби-Факиһә, Биби-Фатих, Биби-Хәмзә бай арасында килеп чыккан ярдәмче каршылыклар бу геройларның холык-фигылен, дөньяга карашын ачарга ярдәм итә.
Төенләнеш: Хәмзә байның балалары, якыннары театрга китәләр.
Хәрәкәт үстерелеше: асрау кыз Биби аларның театрга китүләрен Хәмзә байга әйтергә әзерләнә.
Кульминация: Хәмзә бай кайтып керә һәм Биби барысының да театрга китүләрен әйтеп бирә.
Чишелеш: Хәмзә бай нәрсә эшләргә белми, ачулана, көлкегә кала. Яңалык җиңеп чыга.
- сюжет- композиция төзеклеге;
- образ-характерларның гаять уңышлы эшләнеше;
- Укучылар Хәмзә байны – иске фикерле Казан бае, усал, кыланышларын ямьсез итеп күрсәтәләр. Аның “иске фикерле”леге нәрсәләрдә күренә соң?
2)диннең мәсхәрә ителүе.
Хәмзә бай кебекләр заманында иң түрдә булганнар, һәр җирдә аларга юл бирелгән. Хәзер әнә берсенең дә исе китми: кибетчеләрнең дә, чәч алучының да, үз гаиләсенең әһелләре дә кулыннан ычкынып баралар. Әнә шулар байның кәефен кыра.
Хәмзә бай юкка да усалланып, тузынып йөрүчене гәүдәләндерми. Иҗтимагый да, шәхси дә мәсьәләләр турында уйланып-борчылып йөри торган, конкрет чаралар да күрергә күнеккән эшлекле кеше ул. Г.Камал безнең алга җир кешесен китереп бастыра. Образ бар яктан да начар-кара түгел, гөнаһсыз ак та түгел.
Театр на татарском языке
... әлеге — музыкаль әсәрләр куюга йөз тоту. Татар театр сәхнәсендә беренче профессиональ композитор Солтан Габәши башлап җибәргән эш — ... рхәмәтле бала булып үсәргә булышыр дип уйлыйбыз. Реферат на тему «Татар театры тарихы» “ Театр — безнең киләчәк көннәребез өчен файдалы һәм ... һ.б. шәһәрләрдә күзәтелә. Казандагы “Шәрекъ клубы”на (Татарстан урамы, 8 нче йорт) шимбә саен татарның укымышлы, зыялы яшьләре ...
Шәһәр бае, ул гына да түгел, башкала, мәркәз бае. Димәк, Хәмзә байның азмы- күпме зәвыклы икәнлеге шиксез. Аңа шәһәр түрәләре янына да юл ачык: пристав янына да, глава, губернатор янына да керә Хәмзә бай. Юк-бар, тупас, зәвыксыз кешеләрне болар үз яннарына ияләштермәсләр.
Автор төсләрне дә дөрес сайлаган. “Башында бүрек, яшел кәләпүш”. Яшел – ислам дине байрагы төсе. Читекләре аягына сыланып тора, җыйнак һәм матур. Чалбар балагы аңа сыймый, шуңа күрә ул ак тасма белән бәйләнгән. Ак – татарга хас пакьлык, чисталык билгесе. “. Өстендә намаз туны, аның эченнән бишмәт, аның эченнән кыска җиңле камзул кигән. ”
Хәмзә байның прототибы – Г.Камалның кайнатасы (хатынының әтисе) була.
Хәмзә бай ролен беренче тапкыр сәхнәдә Г. Кариев башкара.
Сәхнәдә Хәмзә байның бердәнбер аралашкан кешесе – Биби. Ул – Хәмзә байның асравы, аңгыра, әмма үз кирәгенә хәйләкәр, астыртын һәм кыю кыз. Кирәк чакта буйсынучан, кирәк чакта горур, кыю була белә Биби.
Чуен – углерод белән күмер катнашмасыннан гыйбарәт эретмәдән ясалган (шуңа күрә бу металл кап-кара төстә була).
Чуенның ундүртенче кичәсе – чуенның ватык бер кисәге, китеге.
Бибинең киеме артык иске булмас, чөнки асрауны артык искедән киендерү бай кешеләргә килешми. Гади, өйдә эшләп йөрергә комачауламый торган, шул ук вакытта пөхтә, килешле булыр аның киеме.
Чыннан да, мәдрәсәдә теләсә нинди шәкерт Корьән укый ала инде. Менә кайда күренә аның астыртынлыгы, хәйләкәрлеге. Әнә шулай беренче карашка аңгыра булып күренгән хәйләкәр, үткен Биби сәхнә буйлап, кирәк чакта буйсынучан, кирәк чакта кыю, горур (Фатихка әйткән сүзләрендә күренә).Ә ялгыз калгач, пошынып, ризасызланып уйлана.
Каталог статей , Г.Камалның «Беренче театр” әсәренә
Тема: искелек белән яңалык көрәше
Идея: автор Хәмзә бай һәм аның кебек иске карашлы кешеләрнең театр, алдынгылык, мәдәният белән сугышып – көрәшеп йөрүләренә чик куярга тели. Алдынгы карашлар белән янып яшәргә өнди.
Жанры: комедия (бер пәрдәдән берничә күренештән торган бик җыйнак пьеса. Монда көлкеле һәм гыбрәтле тормыш хәлләре тасвирлана)
Сюжет – композиция: Экспозиция
Хәмзә бай
Өйдә үзен бар кешегә хуҗа итеп тота. Бибине дә, башкаларны да туктаусыз орыша.Сукрана, әмма аның «театрга каршы көрәшергә” көче кими бара: сәхнәгә ул абына – сөртенә килеп керә, мәдрәсәдә лаканга егылгпнлыгы турында сөйли.
Образ бар яктан да начар – кара түгел, гөнаһсыз ак та түгел. Ул шәһәр бае гына түгел, ә мәркәз бае да. Бу аны зәвыклы кеше итеп күрсәтә. Аңа шәһәр түрәләре янына юл ачык: пристав янына да, глава, губернатор янына да керүле ул. Юк – бар, тупас, зәвыксыз кешене үз яннарына ияләштермәсләр иде.
Автор күрсәтмәләрендә Хәмзәнең кием – салымы бик күп, берсе өстенә берсе киелгән итеп сурәтләнелә. Нәфис, затлы татарның милли киемнәре, әлбәттә, юан, ямьсез итеп күрсәтми. «Башында бүрек, яшел кәләпүш”.Төсләренә игътибар итсәк, ак – татарга хас пакьлык, чисталык, яшел – Ислам дине байрагы төсе. Тунны «дубленка” дип түгел, мәчеттә, өйдә намаз укыганда кия торган нәфис итеп, юка һәм йомшак итеп эшкәртелгән өс киеме дип аңларга кирәк.
Инша кеше уз язмышына узе хужа – Материал : «Бәхетле булу өчен ...
... тә малчылыкка эшкә күчәргә кирәк була. Олы улының да укырга төшәр вакыты җитеп килә. Шуның өчен Фәрит Караганда өлкәсенд ... ән соң “баш табиб вазыйфасын башкаручы” итеп куялар. 1970 елның җәендә Фәрит Салават шәһәренә апасы Рузилә янына килә. Апасы белән бер бүлм ... ән соң “баш табиб вазыйфасын башкаручы” итеп куялар. 1970 елның җәендә Фәрит Салават шәһәренә апасы Рузилә янына килә. Апасы белән бер бүлм ...
Хәмзә байның прототибы – үзенең кайнатасы (хатынының әнисе) була.
Биби
Хәбибрахман
Ул хатынының нинди күлмәкләре барлыгын белә. Нинди күлмәк киюенә тыкшына.Вәли,гомумән, иске тәртипләргә каршы чыгарга әзер торучы.
Фатих безнең күз алдыбызга яңалыкка омтылырга теләге булган өйләнмәгән ир – егет булып килеп баса.
Сочинение «Мин караган спектакль»
Сочинение Кәрим Тинчуринның 125 ел тулу уңаеннан Республика мәктәпләре арасында уздырылган «Ул кабызган утлар балкышы» конкурсына җибәрелде.
Скачать:
Предварительный просмотр:
Татарстан Республикасы Казан шәһәре Совет районы
“8 нче гимназия” муниципаль бюджет белем бирү учреждениесе
Мин караган спектакль
8 нче сыйныф укучысы Сабирова Эльвира
татар теле һәм әдәбияты укытучысы
Геловани Гүзәл Фәндүс кызы
Халыкка дәрсе гыйбрәттер театр,
Күңелдә йоклаган дәртне уятыр.
Театр яктылыкка, нурга илтә,
Кире юлга җибәрми, уңга илтә.
Театр көлдерәдер, уйнатадыр,
Тагы үткән гомерне уйлатадыр.
Мин театрга еш йөрмәсәм дә, кечкенәдән үк аның белән кызыксындым. Театрның мохите бер дөнья кебек бит ул. Актерларның уйнавы, төз һәм матур хәрәкәтләнүләре, әдәби телләре аеруча кызыксыну уята иде. Спектакльдән кайтканнан соң ошаган геройның ролен көзге каршында уйный идем.
Үсә төшкәч, мин инде актерларның рольләрен уйнап кына калмыйча, геройның халәтенә кереп, аның уй-кичерешләрен үзем аша үткәрә идем. «Кем буласың килә?» – дигән сорауга, һичшиксез, «актриса» дип әйтә идем. Тора-бара балачак хыялым онытыла башлады.
Көзнең бер матур көнендә миңа театрга бару мөмкинлеге туды. Ул безнең татар театрының йөзек кашы булган Кәрим Тинчуринның легендар «Зәңгәр шәл»е иде. Бу спектакль миңа шундый ошар дип, мин һич тә уйламаган идем.
Өченче кыңгырау. Соңга калган тамашачы ашыга-ашыга үз урынын эзли. Зал шыгрым тулы.
Ут сүнде. Пәрдә ачылды. Спектакль башланды. Аның барышында аңлашыла башлады: төп геройлар – Булат белән Мәйсәрә. Булат ролендә Ирек Кашапов, ә Мәйсәрәне Гүзәл Минакова уйный. Алар икесе дә Кәрим Тинчуринның әсәр алдына куйган төп фикерен – тормышның бер михнәте дә чын, саф мәхәббәткә киртә була алмавын – тамашачыларга җиткерә. Булат шундый көчле, чиста күңелле, намуслы, тәвәккәл егет. Ул башка шәһәрдә шахтер булып эшләп, үзенең туган авылына кайта, сөйгәне Мәйсәрәгә бүләккә зәңгәр шәл алып кайта. Ләкин аларның мәхәббәт юлында киртәләр барлыкка килә. Шул вакытта ул үзенең көчле, тәрбияле булуын, төрле батырлык эшләргә әзер икәнен күрсәтә. Мәйсәрә – киң күңелле, ачык йөзле, түземле кыз. Явыз Җиһанша кулы астында яшәсә дә, ул бервакытта да кешене рәнҗетергә тырышмый, пакь, йомшак күңелле булып кала. Аңа үзенең сөеклесе белән бергә булу өчен бик күп тормыш михнәтләрен түзәргә туры килә.
«Р. ЗАХАРОВ И ЕГО ВКЛАД В РАЗВИТИЕ ДРАМАТУРГИИ БАЛЕТНОГО СПЕКТАКЛЯ»
... книге «Искусство балетмейстера» Р. Захаров поставил задачу проанализировать свой собственный творческий путь, прошедший в работе над балетными спектаклями и большим количеством разнообразных танцев, ... г.), - «Слово о танце» (1977 г.), - «Сочинение танца» (1983 г.). Так книга «Сочинение танца. Страницы педагогического опыта» рассказывает о сложном процессе сочинения танца. Автор подробно рассматривает ...
Әлбәттә, әсәрдә мәхәббәт темасы гына яктыртылмый. Ул башка темалар белән үрелеп бара. Шуларның берсе – җәмгыятьтә хатын-кызның урыны. Мәйсәрәне көчләп, байлыкка кызыгып, үз теләгенә каршы ишанга кияүгә бирүне, Җиһаншаның аны һәм ахирәте Заһирәне явызларча кыйнауны күреп йөрәкләр кысып куя. Хатын-кызның сүзе, теләкләре байлык белән бастырыла. Тора-бара саф хисләр югалып, материаль муллыкка булган хисләр генә кала. Моны инде без ишанның беренче, икенче, өченче хатыннарының кыланышларына карап аңлыйбыз. Ә Мәйсәрә боларның барсын да җинеп чыга, байлыкка бирешми.
Әсәрдә Кәрим Тинчурин күтәргән тагын бер сорауга кагылып китәсем килә. Ул – дингә кагылышлы сорау. Спектакль барышында ишанның авылдан авылга йөреп хәерче халыктан соңгы тавыгын, алдау юлы белән бозавын, ашлыгын җыеп йөрү, хатын-кызларга карата булган мөнәсәбәте, кыскасы, дин әһеленнән шулай көлү бераз аптыратты. Ләкин әсәрнең тарихын өйрәнгәч, барысы да үз урынына утырды. Мин XXI гасыр ислам динен якын күргән кеше буларак фикерлим икән, ләбаса. Ә әсәр бит 1926 елда языла. 20 нче елларда ишаннардан көлү гадәти әйбер булган, чөнки ул вакытта дин белән капланып үзенең мәкерле эшләрен эшләп йөрүче “дин әһелләре” шактый булган. “Зәңгәр шәл”дәге ишанны дин кешесе дип кабул итмисең. Ләкин аны берничек тә әсәрдән алып ташлап булмый. Ул – чорга булган бер характеристика булып тора. Күрүебезчә, халык моны аңлый, шуңа күрә дә “Зәнгәр шәл” инде 85 ел тамашачыларыбызны шатландыра. Әлбәттә, спектакль куелышы һәр заман режиссерыннан тамашачыларның дөнья күзаллавын истә тотып эшләргә бурычлы итә. Режиссер Фәрит Бикчәнтәев бу бурычын тулысынча үтәгән. Ул спектакльне музыкаль шоу рәвешендә заман тамашачысына җиткерә. Ләкин аның эчтәлеге, күңелне җилкендерә торган дәртле дә, моңлы да Сәлих Сәйдәшев музыкасы үзгәрешсез кала.
Артистларның да һәркайсы үз ролен тамашачыга җиткерергә тырышып, хисләргә бирелеп уйный. Яшь кызларның матур күлмәкләре, егетләрнең җилкендереп биюләре, сәхнәдәге күренеш чынбарлыкта булган шикелле. Тарихи декорацияләр, музыкаль бизәлеш ул чорның вакыйгаларын аңларга ярдәм итә.
Бу спектакль үзенә генә хас гүзәллекне, музыкальлекне, татар халкының гадилеген, шул ук вакытта киң күңеллеген чагылдыручы легендар әсәр.
Бу кичне мин чын күңелдән көлдем дә, уйланырлык хисләр дә кичердем. Ләкин иң мөһиме: минем балачак хыялым икенче сулыш алды.
