Написала ученица 9 класса Абсаидова Асиль Рустамовна
учитель : Абсаидова Г . Х
МКОУ « Ботаюртовская СОШ »
Сочинение
на тему:
«Ана тилим къолдагъы бал къартыгъым»
«Миллетим, диним булан.
Яшав елун оьтгенмен.
Аявлу ана тилим,
Сени булан оьктеммен!», А.Абакаров, Дюньяда нече миллет бар буса. Шонча тиллер де бар. Мени ана тилим — къумукъ тил., Мен шогъар бек оьктеммен. Гьар адамгъа ана тили аявлу.
Къумукъ тил буса – лап да асил, къулагъыбызгъа лап да йымышакъ чалынагъан тил. Биз шону булан оьктем болма герекбиз.
Ана тилим дегенде, юрегиме тюшеген гьалны гьакъында сезлер булан айтма къыйын. Ана тил дегенде, оюма башлап анам геле. Ону йылы сезлери, исси къоллары, иржаягъан кюю гез алгъа геле.
Бырынгъы девюрлерден гьакъыл алып гелеген культура байлыкъны, адатланы наслудан – наслугъа юрюте гелеген халкъны ругь байлыгъы — тилдир.
Тил! Ана тил! Асил тил!
Бу сезлер анадан сонг, инсангъа дюньяда лап да тарыкъ, лап да ювукъ сезлер., Тил – алтын хазна. Тарихибиз, маданиятыбыз тил булан байлавлу, о – бизин хазнабыз.
Бырынгъы девюрлени гьалиги яшав булангъы аралыкъларын, байлавлугъун бирикдиреген, ювукъ этеген – тил. Тилин сюймейген адам абургъа лайыкълы болмай, шолай адам къалгъан оьзге миллетлени де тиллерин сюер деген ойгъа инанмайман. Тилни яхшы уьйренегенден къайры адамлыгъыбызны да таза сакъламагъа гьаракат этебиз. Ана тил дарсларда муаллимлер бизге тилни байлыгъын, чомартлыгъын юреклерибизге сингдирме имканлыкъ тувдура.
Къумукъ тил – тюрк тиллени бириси. Шогъар да бек сююнемен. Неге десе къумукъ тилни билеген адам дюньяны нече ерине барып, башгъа тюрк тиллерде сейлейген адамланы да англап бола. Бизин барыбызны да бир – биревге исиндиреген, къатнашдырагъан ортакъ тил — тюрк тил. Гьалиги заманда оьзюню тилинде сейлеме уялагъан адамлар да елугъа. Гертилей айтса, шолай адамланы англамайман. Тувмакъдан яш булан ана тилде сейлемесе, сонг геч болур деп ойлашаман. Ана тилин сюймейген, аявламайгъан адам Ватанын да сююп болмас деп эсиме геле.
По крымскотатарскому языку «Ана тилим»
... Меним азиз тувгъан Илим. Сен олмасанъ, мен де ёкъым… Бинъ яшайыкъ, Ана тилим! Гурбетликте Идрис Асанин озь Ана тили язгъан. Догъмиуш тильге урьметсизлик- миллет хорламакътыр., ... Юнус Къандым сёзлеринен битирмге истейим: Агълама сен, Ана тилим, Оксюз дегилсынъ. Сен дегиль де санъа , тилим, Башлар эгильсин. Меним дувам, меним авам, Меним бабам, меним ...
Халкъ болмаса, тил де болмай деп айтыла. Тили болмагъан халкъны оьлген халкъгъа тенг этмеге ярай. Халкъ буса, оьзюню тилин сакълап болма герек. Шо саялы да, биз ана тилибизни абурлама, ону байлыгъына байлыкъ къошма къаст этме герекбиз. Гьалиги заманда къумукъ тилде аз адам сейлей. Шогъар да юрегим ярыла. Ана тиллерде чыгъагъан газетлерибиз, журналларыбыз не болур экен деген ой бизин талчыкъдыра. Буса да бизин генгюбюзню алагъан, ругьубузгъа ругь къошагъан, къанатландырагъан шаирлерибиз, язывчуларыбыз, алимлерибиз бар туруп, тилибиз сенмежек, денмежек!!!
А. Жачаевни «Ана тил- алтын хазна», — деген китабындан алынгъан шиъруну сатырларын эсгерме сюемен:, Тиллер оьле десе,, Тиллер бизге бал булан тюз ясалгъан….
Дагъыстанда тюрлю – тюрлю миллетлер яшай. Гьар ким оьзюню тилин аявламаса, сыйлап билмесе, сююп бажармаса, дагъы ким сюер!
Биз, барыбыз да, тилибизни сыйлайыкъ, адатларыбызны унутмайыкъ, бир – бирибизни якълайыкъ; дослукъну, бирликни тамурларын – ругь байлыгъыбызны къурумагъа, денмеге къоймайыкъ! Ана тил азса, савлай халкъыбыз азар, амма ону сыйлагъан адамны абуру буса кеклеге ерли гетерилежек.
